Zlekceważona i nieleczona choroba stawu biodrowego może skończyć się bólem, chodzeniem „o kulach” i potrzebą wszczepienia endoprotezy.
Przedmiotem dzisiejszych rozważań będzie chory staw biodrowy zwany w medycynie koksartrozą. W artykule znajdziecie Państwo odpowiedź na następujące pytania: Dlaczego staw biodrowy boli? Jakie mechanizmy fizyczne mają wpływ na powstanie zwyrodnienia stawu biodrowego? Jak rozpoznać we własnym zakresie pojawienie się pierwszych oznak zwyrodnienia? Co robić, aby biodra nie bolały?
Ogólnie rzecz ujmując zwyrodnienia stawowe, to po części skutek procesów biologicznego starzenia się naszych organów, jak i zwykłych błędów popełnianych przez ludzi w trakcie życia. Do tych błędów należy zaliczyć otyłość, bezruch i siedzący tryb życia.
Proces starzenia
Proces starzenia stawów rozpoczyna się często od zwiotczenia lub mechanicznego uszkodzenia torebek stawowych, co doprowadza je do niedokrwienia i martwiczych zmian. Osłabione torebki stawowe nie są w stanie utrzymać w swych naturalnych przestrzeniach kości tworzących staw.
W wyniku czego dochodzi do zwężenia szpar stawowych i tarcia stawowych powierzchni chrzęstnych o siebie. W konsekwencji cały mechanizm kończy się stanem zapalnym stawu i torebki. Brak reakcji na stan zapalny wywołuje częstsze i mocniejsze ścieranie kości, które doprowadza do trwałego nieprawidłowego ułożenia kości w stawie biodrowym .
Otyłość
Otyłość oraz siedzący tryb życia to nasze główne grzechy wobec stawu biodrowego. Przy czym trzeba zauważyć następującą zależność pomiędzy otyłością, a występowaniem koksartrozy – jest ona bardziej widoczna u kobiet niż u mężczyzn. Otyłość ma zarówno bezpośredni jak i pośredni wpływ na rozwój zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych. Wpływ bezpośredni wiąże się ze zwiększeniem obciążenia jakim poddawane są stawy biodrowe, co może prowadzić do ich mechanicznego uszkodzenia.
Pośredni wpływ otyłości na chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych wiąże się natomiast z niekorzystnym wpływem zmian metabolicznych na stan struktur tworzących staw (głównie chrząstki stawowej).
Odnosząc się do wpływu jaki ma siedzący tryb życia na rozwój koksartrozy stwierdzić należy, że inicjatorem zmniejszenia szpary stawowej w obrębie biodra jest też bardzo często mięsień biodrowo-lędźwiowy. Jeśli mięsień ten zyska przewagę napięciową nad mięśniami prostującymi staw biodrowy wówczas przyczyni się do patologicznego położenia kości udowej w stawie biodrowym, a więc tym samym przyczyni się do rozwoju zwyrodnienia.
Objawy koksartrozy
Początkowe objawy zajęcia stawu biodrowego są słabo charakterystyczne. Jeśli zauważymy u siebie osłabienie siły kończyny dolnej, zmniejszenie wydolności chodu, dziwny, nagły i niespotykany do tej chwili kłujący ból stawu biodrowego i kolanowego, to mogą to być pierwsze oznaki zwyrodnienia stawu biodrowego .
Dodatkowym objawem, który zwiększa prawdopodobieństwo uaktywnienia się choroby, jest ustępujący ból biodra po wysiłku np. po dłuższym chodzeniu. Niekiedy momentami początkowymi pojawienia się dolegliwości, są na pozór banalne urazy np. złe stąpnięcie, upadek, skręcenie, wykonanie ćwiczenia bez rozgrzewki. Dolegliwościom bólowym towarzyszy też bardzo szybko postępujące ograniczenie ruchu. W pierwszej kolejności ograniczenie to dotyczy możliwości skrętu biodra, później odwiedzenia (odchylenia w bok). Szybko dochodzi też do utrwalenia silnego zgięcia biodra i w konsekwencji do chodu krokiem kulejącym. Wraz z progresją zmian zwyrodnieniowych nasilają się dolegliwości bólowe. W najbardziej zaawansowanych przypadkach występują bóle spoczynkowe i nocne. W tej fazie choroby chodzenie jest bardzo utrudnione, chory używa 1 lub 2 kul łokciowych, pogłębia się przykurcz zgięciowo-przywiedzeniowy, a noga staje się czynnościowo skrócona i ustawiona w nadmiernym skręceniu na zewnątrz. Dalsze dolegliwości bólowe i oszczędzanie kończyny prowadzą do zaników mięśniowych uda i pośladków. Zlekceważona i nie leczona koksartroza z reguły kończy się wstawieniem endoprotez.
Badania i rehabilitacyjne leczenie
Po wstępnym wykonaniu testów manualnych (ręczne testy rehabilitacyjne), ortopeda skieruje cię na zdjęcie RTG obręczy biodrowej, a być może i kończyn dolnych. Czasami trzeba wykonać badania dokładniejsze, takie jak rezonans magnetyczny czy tomograf komputerowy. Badania te pozwolą ocenić stopień uszkodzenia stawu i dalszy tok postępowania prozdrowotnego.
Metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego zależą od stopnia zaawansowania procesu chorobowego, reakcji chorego na ból i związane z chorobą ograniczenia czynności życia codziennego oraz wieku i ogólnego stanu zdrowia.
Wczesne wykrycie nieprawidłowości w obrębie stawu biodrowego praktycznie zapobiega rozwojowi koksartrozy (dysplastycznej).
U osób dorosłych od strony rehabilitacyjnej wskazane jest utrzymanie prawidłowej wagi ciała, wykonywanie ćwiczeń ruchowych, zabiegów fizykoterapeutycznych oraz zaopatrzenia ortopedycznego (kule łokciowe)
Leczenie ruchem (kinezyterapia), to przede wszystkim stosowanie różnych form masaży (klasyczne lub podwodne) oraz specjalistycznych ćwiczeń indywidualnych jak i ze specjalistą zarówno w wodzie jak i na sali.
Pomocne są również w rehabilitacji zabiegi fizykoterapeutyczne takie jak: fala uderzeniowa (najbardziej polecana przeze mnie ) pole magnetyczne, laser, diadynamik, interdyn, jonoforeza, fonoforeza, terapuls. Ponadto zalecana jest termoterapia wykorzystująca ciepło (zabiegi borowinowe) lub zimno (krioterapia) w celu zmniejszenia bólu, rozluźnienia mięśni i zmniejszenia przykurczu tkanek okołostawowych.
mgr Arkadiusz Szczepański, specjalista ds. sportu i rehabilitacji
Kilka ćwiczeń na staw biodrowy
Uwagi do ćwiczeń:
Pożądane jest, aby przed ćwiczeniami jak i po ich zakończeniu wykonać masaż mięśni uda i biodra (można do tego celu użyć masażerów).
Ćwiczenia nie powinny być prowadzone zbyt intensywnie i szybko.
Kolejność ćwiczeń: od łatwego do trudniejszego.
Celem ćwiczeń jest taka praca stawu, aby ruchy były bez bolesne lub mało bolesne .
Pamiętaj, że ostre i głębokie ruchy, nadmierny zakres ruchu, to czynniki mogące prowadzić do poważnego pogorszenia stanu zdrowia.
Zaproponowane ćwiczenia:
– kierowane są do osób chcących przedłużyć żywotność stawu biodrowego
– to przede wszystkim przykłady różnych form siadów, które należy ćwiczyć codziennie po 30 minut na miękkiej podłodze(dywan, kari-mata) pamiętając o zaleceniach
– nie nadają się do samodzielnego wykonywania przez osoby ze średnio-zaawansowaną lub zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego.
Kilka rad przedłużających prawidłowe funkcjonowanie stawu biodrowego.
- Zauważyłeś opisane w artykule objawy wskazujące na koksartrozę? Zgłoś się do lekarza. Szybkie rozpoznanie zwyrodnienia daje duże szanse na uniknięcie wstawienia endoprotez.
- Utrzymuj prawidłową wagę ciała. Otyłość doprowadzi cię w 100 proc. do bóli stawowych
- Dostosuj aktywność ruchową do wieku, budowy ciała, wagi, płci i choroby. Unikaj po 40-stym roku życia forsownych treningów zarówno siłowych jak i interwałowych .
Stosowanie forsownych ćwiczeń siłowych budujących masę mięśniową doprowadzi do ograniczenia ruchomości stawowej, a ta do szybszego zwyrodnienia torebek stawowych.
- Siadaj tak często jak tylko możesz na podłodze w różnych siadach.
- Narody Azji nie znają krzeseł i nie chorują na biodra.
- W przypadku stwierdzenia koksartrozy stosuj się do zaleceń farmakologicznych, rehabilitacyjnych i zaopatrzenia ortopedycznego .
Zainteresowanych czytelników oceną zdrowia w zakresie wykrycia zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego proszę o kontakt za pośrednictwem poczty e-mail.
Dane kontaktowe: e-mail: fortiusklub@wp.pl strona internetowa: www.ksfortius.pl
mgr Arkadiusz Szczepański specjalista ds. sportu i rehabilitacji
